استراتژی والیبالی

مقدمه

 

در گذشته، پس از تدوین چشم‌انداز ۲۰ ساله و مأموریت سازمان، نوبت به تعیین اهداف بلندمدت (۵ ساله)، میان‌مدت (۲ تا ۳ ساله) و کوتاه‌مدت (۶ ماهه) می‌رسید. سپس، استراتژی‌های دستیابی به این اهداف تدوین می‌شد.

اما مدت‌هاست که این روش کلاسیک هدف‌گذاری، دست‌کم در ایران، کارایی چندانی ندارد.

پیش‌تر در جایی اشاره کرده بودم که پس از خروج ترامپ از برجام و تحریم‌های پی‌در‌پی، کشور دچار نوعی «مدیریت روزمره» شده است؛ به‌طوری که کسب‌وکارها ناچارند اهداف و استراتژی‌های خود را روزانه بازنگری کنند. این وضعیت مرا به مفهوم «استراتژی والیبالی» رساند.

معرفی

در دنیای امروز، سازمان‌ها و تیم‌ها به‌گونه‌ای بی‌سابقه‌ای با چالش‌های متعدد و تغییرات سریع مواجه هستند. در این شرایط، وجود استراتژی‌هایی که بتوانند آن‌ها را در برابر عواملی مانند بی‌ثباتی، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام محافظت کنند، ضروری است.

تماشای بازی والیبال و مشاهده تغییرات سریع استراتژیک در آن، که گاهی حتی با جابجایی تنها یک امتیاز صورت می‌گیرد، الهام‌بخش من برای ابداع رویکردی نوآورانه به نام “استراتژی والیبالی” شد. پس از به‌کارگیری عملی این رویکرد و کسب تجربه‌های موفق، اکنون مشتاقم آن را با شما به اشتراک بگذارم.

 

 مفهوم “استراتژی والیبالی”

 

“استراتژی والیبالی” بر اساس اصول و فنون موجود در بازی والیبال توسعه یافته است. این استراتژی بر چهار عنصر کلیدی که شامل سرعت، چابکی، انعطاف‌پذیری و تصمیم‌گیری سریع می‌شود، تاکید دارد.

1. سرعت واکنش:

در والیبال، زمانیکه توپ به سمت یک بازیکن پرتاب می‌شود، او باید به سرعت تصمیم بگیرد که چگونه پاسخ دهد. در دنیای کسب‌وکار، مدیران نیز باید قادر باشند به‌سرعت به تغییرات بازار و فناوری‌ها واکنش نشان دهند. در واقع، پاسخ‌های سریع می‌توانند تعیین‌کننده برنده و بازنده باشند.

2. چابکی:

والیبال نیازمند سازگاری فوری با شرایط متغیر است. بازیکنان باید به سرعت موقعیت‌های خود را تغییر دهند و استراتژی‌های جدید را در طول بازی تنظیم کنند. به‌همین ترتیب، سازمان‌ها نیز باید به‌سرعت به نیازهای جدید پاسخ دهند و استراتژی‌های خود را متناسب با شرایط در حال تغییر تنظیم کنند.

3. انعطاف‌پذیری:

تیم‌های والیبال باید در مواقع مختلف با تغییرات ناگهانی در تاکتیک‌های حریف سازگاری پیدا کنند. این انعطاف و سازگاری باید در محیط‌های تجاری نیز لحاظ شود؛ به‌طوری‌که سازمان‌ها باید منابع و استراتژی‌های خود را به گونه‌ای طراحی کنند که قابلیت سازگاری با موارد پیش‌بینی‌نشده را داشته باشند.

4. تصمیم‌گیری سریع:

در یک مسابقه والیبال، پیروزی ممکن است به تصمیمات درست یا غلط در زمان‌های کلیدی بستگی داشته باشد. توانایی تصمیم‌گیری فوری، به‌ویژه در شرایط عدم قطعیت، در دنیای تجارت بسیار حیاتی است.

 

 لزوم استفاده از “استراتژی والیبالی”

 

1.پاسخ به چالش‌های VUCA 

دنیای معاصر به‌طور فزاینده‌ای با چالش‌های VUCA (بی‌ثباتی، عدم قطعیت، پیچیدگی و ابهام) مواجه است. “استراتژی والیبالی” با تأکید بر واکنش سریع و انعطاف‌پذیری می‌تواند به‌عنوان ابزاری مؤثر در برخورد با این چالش‌ها عمل کند.

• بی‌ثباتی: این استراتژی به سازمان‌ها کمک می‌کند تا در برابر نوسانات بازار بهتر عمل کنند.
• عدم قطعیت: در شرایط عدم قطعیت، قابلیت جمع‌آوری و تحلیل داده‌ها می‌تواند منجر به تصمیمات آگاهانه‌تری شود.
• پیچیدگی: با تأکید بر کارگروهی و دیدگاه‌های چندبعدی، “استراتژی والیبالی” می‌تواند پیچیدگی‌ها را به‌سادگی مدیریت کند.
• ابهام: ایجاد فرهنگ آزمایش و یادگیری می‌تواند به سازمان‌ها در شناخت فرصت‌ها در شرایط مبهم کمک کند.

 

2.پاسخ به چالش‌های BANI

علاوه بر چالش‌های VUCA، دنیای امروز به طور فزاینده‌ای با پدیده‌ها و شرایطی مواجه است که به‌عنوان BANI شناخته می‌شوند. BANI به معنای شکنندگی (Brittle)، اضطراب‌زا (Anxious)، غیرخطی (Non-linear) و غیرقابل فهم (Incomprehensible) است. “استراتژی والیبالی” با ایجاد یک چهارچوب مناسب، می‌تواند به سازمان‌ها در پاسخ‌گویی به این چالش‌ها کمک کند:

1. شکنندگی (Brittle):
   سازمان‌ها و سیستم‌هایی که در برابر تغییرات و فشارها شکننده هستند، به سرعت آسیب می‌بینند.

تقویت تاب‌آوری: طراحی فرایندها و سیستم‌ها به نحوی که در برابر چالش‌ها و نوسانات مقاومت کنند.

ایجاد تیم‌های چابک: مانند بازیکنان والیبال که به یکدیگر تکیه می‌کنند، سازمان‌ها نیز باید سرمایه‌گذاری بیشتری روی کار تیمی و همکاری بین‌واحدی داشته باشند تا از شکنندگی کاسته شود.

2. اضطراب‌زا (Anxious):
   شرایط پیچیده و غیرقابل پیش‌بینی می‌تواند باعث ایجاد اضطراب در کارکنان و مدیران شود.

فضای اعتماد و یادگیری: مشابه اعتماد بین بازیکنان والیبال، ایجاد فضای امن در سازمان که اشتباهات به‌جای تنبیه، به‌عنوان فرصت‌های یادگیری مورد توجه قرار گیرند، امری حیاتی است. در این فضا، کارکنان به راحتی ایده‌های خود را مطرح خواهند کرد و در مدیریت استرس تاثیر مثبت خواهد گذاشت.

3. غیرخطی (Non-linear):
   رویدادهای دنیا به گونه‌ای غیرخطی و پیچیده به یکدیگر مرتبط هستند. تغییر یک عامل می‌تواند نتایج غیرقابل پیش‌بینی را به‌دنبال داشته باشد.

تفکر سیستمی: نیاز به درک جامع‌تری از عوامل و اثرات متقابل آنها داریم. سازمان‌ها باید توانایی درک الگوهای غیرخطی را از طریق داده‌های حاصل از تجزیه و تحلیل و برگزاری واکنش‌های مالی، بهبود دهند.

آمادگی برای تغییر: مشابه استراتژی‌های پویا در والیبال، اینکه بتوانیم به سرعت رویکردها را تغییر دهیم، برای مدیریت برنامه‌ریزی‌های غیرخطی بسیار موثر خواهد بود.

4. غیرقابل فهم (Incomprehensible):
   در دنیای پیچیده امروز، شرایط می‌تواند به سرعت از درک انسان خارج شود.

استفاده از هوش جمعی: سازمان‌ها باید از دانش و توانایی‌های جمعی تیم‌ها بهره‌برداری کنند. نهایتا، مانند تیم والیبال که از همفکری و همکاری برای موفقیت استفاده می‌کند، سازمان‌ها نیز باید بتوانند از تجارب و دانش کارشناسان خود بهره‌برداری کنند.

مدیریت اطلاعات و داده: استفاده از تجزیه و تحلیل داده‌محور به مدیران کمک می‌کند تا به درک بهتری از شرایط پیچیده و غیرقابل فهم دست یابند و با کمک سناریوهای مختلف، تصمیمات آگاهانه‌تری اتخاذ نمایند.

 

 

3.مدیریت بحران و کاهش آسیب‌پذیری‌ها

“استراتژی والیبالی” با تمرکز بر تاب‌آوری و انعطاف‌پذیری، به سازمان‌ها در کاهش آسیب‌پذیری‌ها کمک می‌کند. این رویکرد به‌ویژه در زمان‌های بحران، مانند بحران‌های ناشی از بیماری‌ها یا مشکلات اقتصادی، می‌تواند بسیار حیاتی باشد. توانایی تغییر سریع زمینه فعالیت و مدیریت منابع در این شرایط به سازمان‌ها کمک می‌کند تا از شرایط بحرانی عبور کنند.

 

4.بهینه‌سازی عملکرد تیمی

مثال‌های برجسته از بازی والیبال نشان می‌دهد که همکاری و هماهنگی بین اعضای تیم می‌تواند داده‌های مهمی برای موفقیت بدهد. با استفاده از “استراتژی والیبالی”، سازمان‌ها می‌توانند ارتباطات داخلی خود را تقویت کرده و با ایجاد فرهنگ تعاون، از نیروی انسانی خود به نحو احسن استفاده نمایند.

 

5.تسهیل نوآوری و یادگیری

“استراتژی والیبالی” به‌عنوان یک رویکرد یادگیری مستمر عمل می‌کند. در والیبال، هر بازی فرصتی برای یادگیری از اشتباهات است. سازمان‌ها نیز می‌توانند از بازخوردها و تجربیات برای بهینه‌سازی فرآیندها و محصولات استفاده کنند.

 

 نتیجه‌گیری

استراتژی والیبالی به‌عنوان یک رویکرد مدیریتی نوآورانه، ابزارهای لازم برای مواجهه با چالش‌های پیچیده و متغیر دنیای کنونی را در اختیار سازمان‌ها قرار می‌دهد. این استراتژی، نه تنها در محیط‌های ورزشی بلکه در زمینه‌های تجاری و صنعتی نیز کاربردی و مؤثر است. با ایجاد فضایی که در آن انعطاف‌پذیری، چابکی و توانایی تصمیم‌گیری سریع اهمیت دارد، سازمان‌ها می‌توانند در برابر چالش‌ها به موفقیت دست یابند.

 

با توجه به اهمیت این استراتژی، پیاده‌سازی آن در مدیریت یک سازمان می‌تواند به افزایش راندمان، بهبود کیفیت خدمات و تحقق اهداف بلندمدت منجر شود. اگر شما به دنبال بهبود عملکرد تیم یا سازمان خود هستید، می‌توانید “استراتژی والیبالی” را به‌عنوان یک روش اساسی در دستور کار خود قرار دهید و از تمامی مزایای آن بهره‌برداری نمایید.

 

استراتژی والیبالی با ترکیب عناصر چابکی، انعطاف‌پذیری و هوشمندی جمعی، نه تنها پاسخگوی چالش‌های VUCA است، بلکه راهکارهای مؤثری برای مواجهه با چالش‌های نوظهور BANI نیز ارائه می‌دهد. با تأکید بر یادگیری مستمر، تاب‌آوری سیستمی و تصمیم‌گیری هوشمندانه، این استراتژی سازمان‌ها را برای مواجهه با آینده‌ای نامطمئن اما پر از فرصت آماده می‌سازد.